Betonowe trony stanęły późną jesienią przed Wydziałem Architektury Politechniki Krakowskiej. To efekt szóstej edycji Warsztatów Architektura Betonowa z udziałem 25 studentów architektury z całego kraju, które odbyły się w dniach od 6 do 10 września 2021 r. O warsztatach można przeczytać w najnowszym numerze kwartalnika BTA 4/2021. Poniżej przypominamy to niepowtarzalne i wyjątkowe w skali polskiej i europejskiej wydarzenie.

Organizatorami warsztatów były: Katedra Projektowania Architektonicznego Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej, Stowarzyszenie Producentów Cementu i Katedra Technologii Materiałów Budowlanych WIMIC AGH. Warsztaty odbyły się przy współpracy firmy PERI Polska, która dostarczała szalunki i firmy BOSTA Beton – dostawcy betonu towarowego.

Jaki był cel warsztatów? Według Zbigniewa Pilcha, szefa marketingu Stowarzyszenia Producentów Cementu program warsztatów, których SPC był po raz szósty współorganizatorem, miał przybliżyć studentom teorię z zakresu nowoczesnych technologii betonowych, pomóc zrozumieć znaczenie współpracy z technologiem betonu, pokazać znaczenie systemów szalunkowych czy sposobów kształtowania faktury betonu.

Tytuł warsztatów „Gra o tron” nawiązywał do serialu telewizyjnego, a zadaniem studentów było stworzenie tytułowego tronu – rzeźby z betonu. Studenci pracowali pod nadzorem adiunktów Katedry Projektowania ArchitektonicznegoWydziału Architektury Politechniki Krakowskiej: Anny Mielnik, Przemysława Bigaja i Marka Początko.

- To bardzo intensywny tydzień dla studentów architektury. Dla wielu z nich jest to unikalna możliwość zetknięcia się nie tylko z myślą, ale także z materią. Na warsztatach to, co sobie w głowach wyobrażamy, przelewamy na papier, a potem w bardzo krótkim czasie musimy zrealizować. Mamy specjalistów, którzy opowiadają o betonie, o szalunkach, o zbrojeniach. Mamy też do pomocy wykwalifikowanych zbrojarzy i cieślów. W ciągu tygodnia przechodzimy od pomysłu do realizacji i na tym polega unikatowa formuła tych warsztatów – tłumaczył dr Marek Początko.

Zdaniem dr Przemysława Bigaja te warsztaty są niepowtarzalne i wyjątkowe w skali polskiej i europejskiej. - W krótkim okresie czasu, 5 dni, po przygotowaniach teoretycznych i projektowaniu studenci mogą zrobić dzieło sztuki – dodał.

Dzień 1

W warsztatach wzięło udział 25 studentów reprezentujących wydziały architektury Politechniki Krakowskiej, Politechniki Wrocławskiej, Politechniki Poznańskiej, Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Administracji w Lublinie, Politechniki Śląskiej, Uniwersytetu Zielonogórskiego i Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.

Warsztaty otwierali: dr hab. inż. arch. Magdalena Kozień – Woźniak, Prof. PK - dziekan Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej, arch. Bohdan Lisowski – prezes Stowarzyszenia Architektów Polskich oraz Zbigniew Pilch – szef marketingu Stowarzyszenia Producentów Cementu.

Wykłady inauguracyjne przedstawili prof. Jan Deja z AGH – dyrektor biura Stowarzyszenia Producentów Cementu „Beton - zwykły materiał, niezwykle stosowany” i prof. Dariusz Kozłowski „Architektura Betonowa”. Obaj byli pomysłodawcami i organizatorami pierwszych warsztatów w 2006 roku.

Studenci zostali podzieleni na 5 grup. Rozpoczęli prace koncepcyjne i projektowe.

Dzień 2

Część projektowa warsztatów polegała na stworzeniu kompozycji - bryły, stworzeniu dokumentacji w postaci rysunków technicznych oraz modelu tronu. Dopiero z gotową pracą studenci mogli przystąpić do wykonania szalunków, zbrojenia i betonowania.

Prof. Tomasz Kozłowski, Kierownik Zakładu Architektury Mieszkaniowej i Kompozycji Architektonicznej WA PK: - Studenci pracują fantastycznie. Są zaangażowani, kreatywni, gotowi do stworzenia tronów, które będą ciekawsze niż tron z filmu hollywoodzkiego. Tamten był wykonany z papieru. Studenci tworzą rzeźby z betonu, które będą trwałe, niezniszczalne.

Prace projektowe były wsparte kolejnymi wykładami. „Beton architektoniczny” przybliżył inż. Krzysztof Kuniczuk – technolog, ekspert betonów architektonicznych i specjalistycznych. Prof. Tomasz Kozłowski przedstawił przykład architektury betonowej „Wotrubakirche – mały wielki monument”, kościół z budowany ze 152 brył surowego betonu.

Studenci mogli także liczyć na konsultacje specjalistyczne inż. Krzysztofa Kuniczuka, Sławomira Stożka z PERI Polska, Zbigniewa Pilcha z SPC czy Przemysława Durleja z BOSTA Beton.

Po zakończeniu prac projektowych i wykonaniu modeli, na zakończenie drugiego dnia warsztatów, studenci przystąpili do realizacji tronów. Na Wydziale Inżynierii Materiałowej i Ceramiki AGH, przy współpracy z cieślami, rozpoczęli wykonywanie form, w których zostały odlane betonowe rzeźby.

Dzień 3

Trzeci dzień warsztatów studenci spędzili w drodze. Zaczęli od zwiedzania siedziby firmy PERI Polska w Jaworznie, producenta i dostawcy systemów szalunków do betonu. - Im większe poszycie deskowaniem tym wyższa jakość betonu architektonicznego - tłumaczył Sławomir Stożek, dyrektor Biura Technicznego PERI Polska. Firma PERI była partnerem warsztatów architektonicznych. Dostarczyła skrzynie ze sklejki, w których były odlewane z betonu trony wykonywane podczas warsztatów.

Potem przyszedł czas poznanie przykładu dobrej architektury betonowej. Uczestnicy warsztatów zwiedzili Tunel Aerodynamiczny FLYSPOT w Katowicach. Obiekt tej firmy w Warszawie, zaprojektowany przez Biuro Projektów Lewicki Łatak, był laureatem konkursu Polski Cement w Architekturze.

Studenci zwiedzili też wytwórnię betonu firmy BOSTA Beton Kraków - Igołomska. BOSTA Beton, należącą do grupy CRH, była partnerem warsztatów i dostawcą mieszanki betonowej, z której zostały odlane trony zaprojektowane przez studentów. O produkcji betonu, współpracy z architektami i technologii betonu opowiadali Przemysław Durlej, Paweł Tokarz i Mirosław Ślażyński.

Na WIMiC AGH do późnego wieczora trwało szalowanie tronów. Studenci szlifowali deskowanie, czyścili, uszczelniali silikonem i impregnowali środkiem antyadhezyjnym.

Dzień 4

Czwartego dnia studenci wykonywali zbrojenie ze stalowych prętów i układali je w przygotowanych wcześniej formach.

Podczas warsztatów uczyli się nie tylko pracy z betonem, ale także pracy zespołowej.

- Przez te wszystkie dni obserwowałam nie tylko to, co tworzyli studenci, ale także jak wyglądała ich współpraca. Najpierw każdy siedział w swoim kątku i coś tam robił. Potem zaczęli coraz bardziej ze sobą współpracować, rozmawiać, aż wreszcie przeszli do burzy mózgów. Dla mnie ten aspekt też był ciekawy. Praca zespołowa w projektowaniu ma ogromne znaczenie. Oczywiście zawsze znajdą się jakieś silniejsze osobowości, które narzucają swoją wolę. To jest też dla nich nauka, żeby być bardziej asertywnym, walczyć o swoje – mówiła prof. Anna Mielnik.

Ok godz. 17 rozpoczęło się betonowanie przygotowanych form tronów. Dostawca betonu - firma BOSTA Beton - przygotowała beton samozagęszczalny, fotokatalityczny - pochłaniający tlenki azotu. Ten beton jest także odporny na malowanie graffiti.

Dzień 5

Tuż po godz. 8 rozpoczęło się rozszalowanie tronów, które były efektem 5 dni pracy. Na twarzach studentów, którzy zobaczyli efekt swojej pracy, malowała się ogromna radość. Niektórzy dotykali rozszalowanych powierzchni betonu, które ze względu na zachodzącą reakcję hydratacji cementu, były jeszcze ciepłe.

– Wszyscy bardzo czekali na efekt końcowy, na to, co z tego wyjdzie, czy się nie rozpadnie. Myślę, że są zadowoleni. Każdy etap tych warsztatów był dla nich ciekawy. Ten kontakt z betonem jest dla nich bardzo cenny. W czasie studiów nie mają szans się tego nauczyć, bo na to po prostu nie ma czasu. Takie połączenie nauki i praktyki jest niespotykane na uczelniach. To trochę jak szkoła Bauhausu – podsumowała prof. Anna Mielnik.

Potem odbyło się zakończenie i podsumowanie warsztatów Architektura Betonowa „Gra o tron”.

Studenci prezentowali zarówno prace plastyczne, modele, jak i betonowe trony – rzeźby. Od organizatorów warsztatów otrzymali dyplomy i podziękowania.

- Podczas warsztatów praca była bardzo różnorodna. Od pracy koncepcyjnej, projektowej, po samą realizację, która jest już pracą i umysłową, i fizyczną. Same musiałyśmy skręcać szalunki, robić zbrojenie – mówiła Anna Lis z Politechniki Krakowskiej. – Na pewno było ciekawie i intensywnie.

Natalia Mordarska stwierdziła, że warto organizować takie warsztaty dla studentów. - Dały nam możliwość zetknięcia się z betonem i doświadczenia związane z wykonaniem szalunku czy zbrojenia, które zostaną z nami na całe życie – dodała.

- Dzięki warsztatom wiemy już, że to co projektujemy powstaje naprawdę. Przy projektowaniu musimy też brać pod uwagę, by to, co projektujemy dało się potem zrealizować – powiedziała Paulina Macieja.

Dla wszystkich studentów była to pierwsza zrealizowana budowla, którą zaprojektowali i uczestniczyli w całym procesie jej realizacji.

- Architekci są zazwyczaj troszkę przemądrzali, wydaje im się, że wybudowany obiekt to tylko ich dzieło. Państwo zobaczyliście jak wiele osób jest zaangażowanych w proces budowlany: technolog, producent betonu, dostawca szalunków, zbrojarze i cieśle – oni wszyscy uczestniczą w pracy, pod którą podpisuje się architekt – zaznaczył prof. Tomasz Kozłowski.

Prof. Jan Deja: - Stworzone przez was dzieła, robią na nas ogromne wrażenie. Powstały trony - rzeźby, które wyglądają niezwykle interesująco. Cieszę się, że zobaczyliście, że ślad płyty OSB na tych rzeźbach, to jest coś, co może urzekać. Chciałem wszystkim podziękować.

Zbigniew Pilch, szef marketingu SPC: - Mam nadzieję, że warto było przyjechać do Krakowa i wziąć udział w warsztatach. To czego doświadczyliście, czego się nauczyliście i przeżyliście zostanie z wami długo. Życzymy, by nabyte doświadczenie procentowało w waszej pracy zawodowej. Mieliście okazję zobaczyć czym jest beton i czym jest mieszanka betonowa. Twórzcie i kreujcie z betonu. 

Stworzone przez studentów trony zostały ustawione przed hotelem Gołębiewski w Wiśle podczas konferencji Dni Betonu, która odbyła się w dniach 11-13 października 2021 r. Dwa trony zostały wylicytowane, a środki z ich sprzedaży zasiliły konto Fundacji „Na Ratunek – dzieciom z chorobą nowotworową”. Trzy trony zostały przewiezione na teren Politechniki Krakowskiej. Można je podziwiać przed gmachem Wydziału Architektury.

Tekst: Piotr Piestrzyński

Zdjęcia: Jan Zych